به گزارش کردپرس، افتتاح کنسولگری امریکا در اربیل، نقطه عطفی قابل توجه در مسیر سیاست ایالات متحده امریکا در داخل عراق به شمار میرود؛ نه صرفا به عنوان گسترش دیپلماسی بلکه به مثابه نشانهای از بازترسیم موازنههای نفوذ منطقهای و بینالمللی در عراق است.
به نوشته میدل ایست آنلاین، به نظر میرسد واشنگتن امروز بیش از گذشته به اهمیت اقلیم کردستان عراق بهعنوان فضایی نسبتا باثبات و نقطه اتکایی قابل اتکا در سایه تشدید رقابتهای منطقهای در صحنه عراق پی برده است.
با انتقال تدریجی تمرکز امریکا از بغداد به اربیل، پرسشهایی درباره ماهیت این استقرار جدید، ابعاد راهبردی آن و پیامدهایش برای آینده روابط میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق، و نیز شکل موازنهها در سطح گستردهتر منطقه، مطرح میشود.
بهصورت آشکار، اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، شاهد اقدامی دیپلماتیک و بیسابقه بود؛ جایی که ایالات متحده امریکا از افتتاح بزرگترین کنسولگری خود در جهان در این شهر خبر داد. این اقدام را نمیتوان صرفا یک تصمیم اداری یا دیپلماتیک متعارف دانست، بلکه باید آن را تحولی ژئواستراتژیک تلقی کرد که پیامهای روشنی برای بازیگران عراق، منطقه و جهان در بردارد و نشاندهنده انتقال اقلیم کردستان عراق از مرحلهای سیاسی به مرحلهای پیشرفتهتر، پررنگتر و تأثیرگذارتر است.
اهمیت کنسولگری جدید؛ میان نمادگرایی و واقعگرایی راهبردی
اهمیت کنسولگری امریکا در اربیل در چند سطح قابل بررسی است: نخست، تثبیت حضور بلندمدت امریکا در اقلیم کردستان عراق؛ چرا که ساختوساز عظیم، وسعت بالا و استانداردهای امنیتی پیشرفته آن، بیانگر عزم واشنگتن برای تثبیت جای پایی پایدار در منطقهای با اهمیت ژئوپلیتیکی بالا است.
دوم، تبدیل اربیل به یک مرکز دیپلماتیک منطقهای؛ وجود کنسولگری با چنین ابعادی، به اقلیم وزن و اعتبار سیاسی میبخشد و توجه شرکتهای بینالمللی و سازمانهای جهانی را جلب میکند.
سوم، بازطراحی نقشه نفوذ امریکا، بهگونهای که دیگر صرفا به بغداد محدود نباشد. بدین ترتیب، اقلیم کردستان عراق بهطور مستقیم در نقشه سیاسی امریکا جای میگیرد؛ امری که استقلال تصمیمگیری سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن را تقویت میکند.
همانگونه که اشاره شد، این کنسولگری در قالب گستردهاش، اعلام حضور بلندمدت امریکا است و در عین حال، توان واشنگتن را برای رصد تحولات منطقهای پیرامون عراق و پیشدستی در برابر نفوذ رقبای خود در جغرافیای عراق افزایش میدهد.
انتقال ثقل سیاسی اقلیم کردستان عراق از دفاع به ابتکار عمل
سیاست کردی در دهههای گذشته مراحل مختلفی از منازعات داخلی، چالشها در رابطه با بغداد و فشارهای مستمر منطقهای را تجربه کرده است. با این حال، افتتاح کنسولگری نشان میدهد که اقلیم از چارچوب واکنش به بحرانها عبور کرده و به سمت ایفای نقش یک کنشگر سیاسی اثرگذار در سطح منطقهای حرکت کرده است؛ نقشی که به تقویت مشروعیت بینالمللی اقلیم بهعنوان شریکی امنیتی و اقتصادی میانجامد.
این تحول همچنین بیانگر موفقیت دیپلماسی اربیل در معرفی خود بهعنوان دروازهای برای ثبات، اقتصاد و انرژی است؛ بهویژه در شرایطی که توجه جهانی به امنیت تأمین نفت و گاز رو به افزایش است.
بغداد؛ نگرانیهای حاکمیتی یا محاسبات واقعگرایانه؟
موضع بغداد در قبال این اقدام میان احتیاط سیاسی از بیم تقویت گرایشهای جداییطلبانه، بهویژه پس از همهپرسی استقلال اقلیم کردستان در سال ۲۰۱۷، و نگرانی از کاهش نفوذ دولت فدرال در اقلیم و پذیرش واقعبینانه این واقعیت که امریکا بازیگری کلیدی در تنظیم موازنهها در داخل عراق است، در نوسان است.
از این رو، بغداد ممکن است کنسولگری را عاملی برای ایجاد توازن در برابر نفوذ سایر بازیگران منطقهای بداند، اما همزمان نگران آن باشد که اربیل به مرکزی مستقل برای تصمیمگیری تبدیل شود که از نظر دیپلماتیک با بغداد رقابت کند.
نقش امریکا و دلایل آن؛ چرا اربیل، چرا اکنون؟
ایالات متحده امریکا افتتاح این کنسولگری را اقدامی راهبردی با ابعاد چندلایه میداند: مهار گسترش نفوذ رقبای منطقهای در عراق، تقویت شراکتهای امنیتی پس از شکست داعش، ایجاد نقاط اتکای آینده، و حمایت از سرمایهگذاری اقتصادی در حوزههای انرژی، حملونقل و فناوری در اقلیم. افزون بر این، واشنگتن به دنبال حمایت از الگوی ثبات سیاسی در اربیل در مقایسه با دیگر مناطق عراق است که همچنان از تنش و درگیری رنج میبرند.
به نظر میرسد امریکا بر این باور است که اقلیم کردستان عراق میتواند شریکی قابل اعتماد برای مقابله با چالشهای آینده منطقه باشد و در عین حال، به مقصدی برای سرمایهگذاریهای بینالمللی در حوزه انرژی، گاز و حملونقل تبدیل شود؛ همچنین میزبان نهادها و شرکتهای بزرگ جهانی باشد که به تصمیمسازیهای امریکا نزدیکاند.
پیامدهای گسترده منطقهای و بینالمللی
بیتردید این اقدام راه را برای تغییر موازنههای نفوذ در خاورمیانه هموار میکند؛ بهگونهای که برخی کشورهای منطقه ممکن است آن را تقویت محوری رقیب و محدودکننده نفوذ خود در اقلیم کردستان عراق تلقی کنند، و در مقابل، قدرتهای بینالمللی دیگر نیز محاسبات خود را در قبال اربیل بهعنوان بازیگری رو به صعود بازنگری کنند. همچنین، حضور امریکا میتواند به افزایش سرمایهگذاریهای بینالمللی، در سایه تضمینهای سیاسی، منجر شود.
این تحولات با دگرگونیهای جاری در مسیرهای جهانی انرژی نیز همپوشانی دارد و به اقلیم جایگاهی راهبردی در معادله امنیت انرژی بینالمللی میبخشد؛ جایگاهی که نشاندهنده گذار نقش سیاسی اقلیم از دفاع از حقوق به ابتکار عمل، مدیریت نفوذ و تقویت مشروعیت بینالمللی بهعنوان شریکی قابل اعتماد در حوزه امنیت و اقتصاد است.
اربیل در نقشه آینده
در این چارچوب، حفظ شبکه امنیتی قدرتمند برای جلوگیری از بازگشت تهدیدات تروریستی، مقابله با نفوذ فزاینده رقبای واشنگتن و استفاده از اقلیم به عنوان پایگاهی برای سیاست مدیریت توازنها در داخل عراق، از اهداف کلیدی امریکا به شمار میرود.
در نهایت، حضور ایالات متحده امریکا در اربیل را نمیتوان صرفا اقدامی اداری یا توسعهای معمول در یک مأموریت دیپلماتیک دانست، بلکه باید آن را گامی مبتنی بر نگاهی بلندمدت برای بازمهندسی جایگاه امریکا در عراق و منطقه تلقی کرد.
واشنگتن نهتنها بر موقعیت ژئوپلیتیکی اقلیم، بلکه بر الگوی ثبات سیاسی آن و تواناییاش برای مشارکت در مدیریت چالشهای امنیتی و انرژی حساب باز کرده است. در مقابل، اربیل نیز آماده است از این توجه بینالمللی برای تقویت جایگاه منطقهای خود و حرکت به سوی نقشی تأثیرگذارتر در معادلات منطقهای و جهانی بهره ببرد؛ امری که نویدبخش دورهای پرتحول است که میتواند تعریف تازهای از ساختار نفوذ در عراق و پیرامون آن ارائه دهد.
از این رو، افتتاح بزرگترین کنسولگری امریکا در اربیل صرفا یک رویداد تشریفاتی نیست، بلکه اعلام آغاز مرحلهای جدید در تاریخ اقلیم، عراق و کل منطقه به شمار میآید؛ مرحلهای که در آن اقلیم با پشتوانه حمایت امریکا گامهای استوارتری برای تثبیت حضور سیاسی خود برمیدارد و بغداد ناگزیر است سیاستی متوازنتر را در پیش گیرد که این تحولات را بدون خدشه به وحدت کشور در خود جای دهد.
بدین ترتیب، با این گام دیپلماتیک بزرگ، اربیل نه فقط مرکز اقلیم کردستان، بلکه محوری راهبردی در معادلات آینده منطقهای و بینالمللی است.
نظر شما