به گزارش کردپرس، خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد ترکیه در حال بررسی بازگرداندن سامانه‌های پدافند هوایی اس-۴۰۰ است که نزدیک به یک دهه پیش از روسیه خریداری کرد؛ اقدامی که می‌تواند به یکی از پرتنش‌ترین پرونده‌ها در روابط آنکارا با ایالات متحده و دیگر اعضای ناتو پایان دهد و راه را برای بهبود قابل توجه مناسبات با واشنگتن هموار کند.

به گفته منابع آگاه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، هفته گذشته در دیدار خود با ولادیمیر پوتین در ترکمنستان موضوع بازپس‌گیری سامانه‌های اس-۴۰۰ را با همتای روس خود مطرح کرده است. این گفت‌وگوها پس از مذاکراتی انجام شده که پیش‌تر میان مقام‌های دو کشور در این‌باره صورت گرفته بود. با این حال، کرملین اعلام کرده چنین درخواستی در دیدار دو رهبر مطرح نشده و ریاست‌جمهوری و وزارت دفاع ترکیه نیز از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرده‌اند.

بازگرداندن این تجهیزات نظامی روسی می‌تواند به رفع تحریم‌های آمریکا علیه صنعت دفاعی ترکیه منجر شود و امکان دسترسی مجدد آنکارا به جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵ را فراهم آورد؛ جنگنده‌هایی که ترکیه سال‌هاست در پی خرید آن‌هاست. این موضوع در دیدار اردوغان با دونالد ترامپ در کاخ سفید در ماه سپتامبر نیز مطرح شده بود. تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و از متحدان نزدیک ترامپ، اخیراً گفته است که آنکارا به کنار گذاشتن اس-۴۰۰ها نزدیک‌تر شده و پیش‌بینی کرده این پرونده ظرف چهار تا شش ماه آینده حل‌وفصل شود. یک دیپلمات ارشد ترکیه نیز اعلام کرده انتظار دارد تحریم‌ها سال آینده لغو شوند.

ترکیه سامانه اس-۴۰۰ را در دوره‌ای از تیرگی روابط با متحدان ناتویی خود خریداری کرد؛ دوره‌ای که از زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما آغاز شد و پس از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ علیه اردوغان تشدید شد. آنکارا در آن مقطع خواهان خرید سامانه‌های پاتریوت آمریکایی بود، اما مدعی شد واشنگتن اراده‌ای جدی برای نهایی‌کردن این معامله نداشت. همین ناامیدی به یکی از توجیهات اصلی ترکیه برای روی آوردن به روسیه و خرید اس-۴۰۰ تبدیل شد.

به گفته منابع آگاه، ترکیه امیدوار است نقش میانجی‌گرانه‌اش میان روسیه و اوکراین، مسکو را به پذیرش این درخواست ترغیب کند. این منابع به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود.

بحث بازپرداخت هزینه موشک‌ها

آنکارا همچنین در پی دریافت بازپرداخت میلیاردها دلاری است که برای خرید سامانه اس-۴۰۰ پرداخت کرده است. به گفته منابع، یکی از گزینه‌های مورد بررسی می‌تواند کسر این مبلغ از صورت‌حساب واردات نفت و گاز ترکیه از روسیه باشد، هرچند تحقق چنین سناریویی مستلزم مذاکرات پیچیده خواهد بود.

با این حال، منابع تأکید می‌کنند که هزینه مالی سامانه‌های اس-۴۰۰ و رادارهای آن در مقایسه با سرمایه دیپلماتیکی که ترکیه می‌تواند از طریق بهبود روابط با متحدان ناتو ــ و به‌ویژه با شخص ترامپ ــ به دست آورد، ناچیز است. ناتو پیش‌تر هشدار داده بود که استفاده هم‌زمان از اس-۴۰۰ و جنگنده‌های غربی می‌تواند اطلاعات حیاتی را در اختیار روسیه قرار دهد. در حال حاضر نیز ترکیه این سامانه را به‌طور عملیاتی به کار نگرفته است.

ترکیه پس از آمریکا، دومین ارتش بزرگ ناتو را در اختیار دارد، اما بارها متهم شده که بیش از حد به مسکو نزدیک شده است. اردوغان این اتهام را رد می‌کند و در عین حال بر ضرورت اتخاذ سیاست خارجی متوازن تأکید دارد. رویکرد آنکارا در قبال جنگ اوکراین نمونه‌ای از همین سیاست است: ترکیه از تحریم روسیه خودداری کرده، اما عبور کشتی‌های نظامی روسیه از تنگه بسفر را محدود کرده و هم‌زمان به کی‌یف تسلیحات ارسال کرده است. اردوغان همچنین روابط شخصی نزدیکی با هر دو رهبر، ترامپ و پوتین، دارد.

ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ و در واکنش به خرید اس-۴۰۰، ترکیه را از برنامه اف-۳۵ کنار گذاشت و در سال ۲۰۲۰ نیز با استناد به قانون «مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» (CAATSA)، دسترسی صنعت دفاعی ترکیه به فناوری‌های حساس را مسدود کرد. جنگنده‌های اف-۳۵ که توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته می‌شوند، پیشرفته‌ترین هواپیماهای رزمی جهان محسوب می‌شوند و به دلیل توانایی هماهنگ‌سازی عملیات با سایر هواگردها و پهپادها، از آن‌ها به‌عنوان «فرمانده میدان نبرد هوایی» یاد می‌شود. قیمت هر فروند از پیشرفته‌ترین نسخه این جنگنده‌ها بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.